آیا تغذیه بر رشد قامت افراد تأثیرگذار است؟ در این صورت خوراکی های رشد قد کدام مواد غذایی هستند؟ بر اساس یک مطالعه در سال‌های 1985 تا 2019 بر روی 65 میلیون فرد 5 تا 19 ساله مشخص شد که در بین بچه‌های سنین مدرسه در سراسر دنیا حدود 20 سانتی‌متر اختلاف قد وجود دارد. حدود 20 تا 40 درصد این اختلاف قد هم مربوط به عوامل محیطی از جمله تغذیۀ نامناسب است.
اگرچه تحقیقات نشان می‌دهند که وقتی قد به حداکثر رشد خود برسد یا به عبارتی صفحات رشد بسته شوند، دیگر نمی‌توان انتظار بلند شدن قامت را داشت. اما مصرف خوراکی‌های مفید می‌توانند با حفظ سلامت استخوان‌ها و مفاصل باعث شوند که قد خود را حفظ کنید. پس حفظ قد در بزرگسالی به همان اندازۀ رشد قد در کودکی مؤثر است به شرطی که تغذیۀ مناسبی داشته باشید.
مفیدترین خوراکی های رشد قد
احتمالاً شما هم از گوشه و کنار شنیده‌اید که ژنتیک عامل اصلی در رشد قد است. اما با این حال نمی‌توان از نقش تغذیه در این بین غافل شد. این را می‌توان از کوتاه قامت‌ترین افراد روی کرۀ زمین یعنی ساکنان جنوب شرق آسیا، آمریکای لاتین و شرق آفریقا متوجه شد. خصوصاً زمانی که چینی‌ها با تغییر سبک زندگی توانستند تا حدودی این کوتاهی قد را با تغذیۀ مناسب کاهش دهند.
بدن ما به مواد سالم زیادی برای رشد نیاز دارد. استخوان‌ها در درجۀ اول به کلسیم، پروتئین و ویتامین D برای رشد و استحکام نیاز دارند. علاوه بر این طبق تحقیقات دیگر مشخص شده است که سایر ریزمغذی‌ها از جمله پروبیوتیک‌ها نیز در این رشد و افزایش قد نقش چشمگیری دارند. پس برای اینکه قد بلندتری داشته باشیم یا بتوانیم برای همیشه بلندی قد خود را حفظ کنیم به مواد غذایی زیر نیاز خواهیم داشت.
مرغ از خوراکی های رشد قد
اگر از یک ورزشکار بپرسید که کدام خوراکی برای عضله سازی شما مفید است، یقیناً گوشت مرغ خصوصاً سینه مرغ را به شما معرفی خواهد کرد. گوشت مرغ سرشار از پروتئین است. البته این تنها بخشی از خاصیت مرغ است. اما پروتئین خود به تنهایی می‌تواند برای یک رژیم غذایی سالم ضروری باشد.
کودکان برای رشد قد و بزرگسالان برای حفظ بافت عضلانی بدن خود به پروتئین نیاز دارند و می‌توان این پروتئین را با مصرف مرغ دریافت کرد. فراتر از پروتئین، با مصرف مرغ می‌توان اسیدآمینه‌های ضروری برای استخوان‌سازی را وارد بدن کرد. این خاصیت با وجود اسیدآمینۀ تورین موجود در مرغ ممکن خواهد شد. علاوه بر موارد بالا گوشت مرغ دارای یک ویتامین محلول در آب به نام B12 است که به خصوص برای افزایش قد افراد مناسب خواهد بود.
لوبیا
از دیگر خوراکی های رشد قد می‌توان لوبیا را نام برد. جالب است بدانید لوبیا نیز یک منبع خوب پروتئین است که طبق یک سری از تحقیقات به عنوان یک مادۀ مغذی سطح هورمون رشد شبه انسولین 1 در کودکان را تنظیم می‌کند. این هورمون برای رشد فرد بسیار ضروری خواهد بود. از طرفی مصرف مداوم لوبیا می‌تواند از بروز کم‌خونی در افراد جلوگیری کند. وجود گلبول‌های قرمز سالم برای سلامت عمومی بدن کمک کننده است. علاوه بر این آهن برای رشد بافت بدن ضروری است. ضمن اینکه کمبود این ماده می‌تواند باعث تاخیر در رشد کودکان شود.
بادام
بادام سرشار از انواع مواد معدنی مغذی و ویتامین‌های لازم برای رشد قد است. برای مثال این خوراکی می‌تواند مجموعه‌ای از چربی‌های سالم و مواد معدنی پرخاصیت از جمله فیبر، منیزیم و منگنز را به میز غذای شما بیاورد.
از طرفی وجود ویتامین محلول در چربی E در بادام نیز می‌تواند به عنوان یک آنتی‌اکسیدان قوی برای بدن عمل کند. اما کمبود این ویتامین رابطۀ مستقیمی با کاهش رشد در کودکان دارد. ترکیب بادام به عنوان یکی از خوراکی های مفید رشد قد با عسل و مصرف روزانۀ این ماده می‌تواند برای رشد کودک بسیار مفید باشد.
جالب است بدانید بر اساس یک مطالعه مشخص شد که گنجاندن مداوم بادام در رژیم غذایی باعث جلوگیری از تجزیۀ بافت استخوانی می‌شود. این مشکل بر اثر نوعی سلول بیماری‌زا به نام استئوکلاست رخ خواهد داد.
ماست
ماست، شیر، پنیر، کره، کشک و دیگر لبنیات هم نقش زیادی در استخوان‌سازی دارند. البته ماست و شیر به دلیل وجود پروتئین موجود در خود تأثیر به مراتب بهتری نسبت به سایر لبنیات دارند. خصوصاً اگر ماست مورد نظر از نوع یونانی باشد.
علاوه بر کلسیم و پروتئین، در ماست نوعی پروبیوتیک‌ها یا همان باکتری‌های مفید روده هستند که علاوه بر کاهش التهاب، سلامت روده و بهبود عملکرد سیستم ایمنی می‌توانند باعث افزایش رشد قد در کودکان نیز شوند. متابولیسم استخوان‌سازی علاوه بر تمامی این ریزمغذی‌ها به مواد دیگری از جمله فسفر، منیزیم و پتاسیم موجود در ماست و دیگر لبنیات مانند شیر نیاز دارد.
تخم‌مرغ از خوراکی های رشد قد
شاید باورتان نشود ولی اگر کودک شما به طور مداوم تخم‌مرغ مصرف کند، می‌توانید شاهد معجزۀ رشد قد در او باشید. این ماده بر خلاف قیمت مناسب و فراوانی آن اما یکی از بهترین منابع پروتئین است که برای رشد هر فردی ضروری محسوب می‌شود.
تخم‌مرغ یک غذای کامل است که علاوه بر پروتئین سرشار از مواد معدنی لازم برای رشد از جمله ویتامین D است که می‌تواند در جذب بهتر کلسیم و حفظ سلامت اسکلتی بدن مؤثر باشد. تحقیقات انجام شده نشان داده است که کمبود ویتامین D رابطۀ مستقیمی با کاهش رشد قد و افزایش مصرف تخم‌مرغ نیز منجر به رشد قامت افراد می‌شود. بنابراین تخم‌مرغ یکی از مهم‌ترین خوراکی های رشد قد است.
بلغور جو دوسر
یکی دیگر از خوراکی های مقوی که نقش سازنده‌ای در رشد قد دارد، جو دوسر است. این ماده نیز سرشار از پروتئین است که نه تنها برای ترمیم و افزایش بافت بدن بسیار مؤثر است، بلکه در استخوان‌سازی هم مفید خواهد بود. این ماده به راحتی سرعت رشد قد را افزایش می‌دهد به همین دلیل پیشنهاد می‌شود برای کودکان در حال رشد خود با بلغور جو دوسر صبحانه و میان وعده‌های مفید و مغذی به همراه شیر، دانه‌ها، آجیل و انواع میوۀ تازه و خشک تهیه کنید.
علاوه بر موارد ذکر شده از دیگر خوراکی های رشد قد می‌توانیم به سبزی‌های برگ‌دار مثل اسفناج، کلم و کلم‌پیج، موز، انواع توت، پروتئین سویا، پنیر توفو، ماهی و هویج اشاره کنیم. هر یک از این مواد با تأمین ریزمغذی‌هایی مانند کلسیم، پروتئین و انواع ویتامین‌ها می‌توانند نقش چشمگیری در رشد قد داشته باشند.
خوراکی‌های مضر برای رشد قد
مطالعات نشان داده‌اند که با بهبود تغذیه در طول زمان، افراد قد بلندتر شده‌اند. بنابراین کودکانی که از رژیم غذایی غنی از کلسیم، پروتئین و سایر مواد مغذی استفاده می‌کنند، می‌توانند پتانسیل رشد خود را به حداکثر برسانند. اما از طرف دیگر برخی خوراکی‌ها هم می‌توانند نتیجۀ معکوس داشته باشند. از جمله خوراکی هایی که قد را می‌خورد یا به اصطلاح معمول باعث کوتاهی قد می‌شود می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
نوشابه‌های گازدار
نوشابه‌های گازدار از آن دست خوراکی‌های مضر برای بدن هستند که نه تنها در بالا رفتن قند خون اثر دارند، بلکه تاثیر زیادی هم در کاهش رشد قامت افراد خواهند داشت. بنابراین عملکردی کاملاً متضاد با خوراکی های رشد قد دارند. از طرفی نوشابه حاوی یک مادۀ مغذی به نام فسفر است که با وجود فوایدی که برای بدن دارد، در صورت مصرف بیش از حد باعث کاهش تراکم استخوان می‌شود.
شکر
افرادی که قند زیادی مصرف می‌کنند، معمولاً در مقایسه با سایر افراد قد کوتاه‌تری دارند. مصرف مواد خوراکی حاوی قند و شکر باعث افزایش انسولین موجود در بدن می‌شود که بروز چنین شرایطی از رشد معمول بدن جلوگیری می‌کند. بنابراین مصرف این مادۀ غذایی چه به شکل مستقیم و چه از طریق خوراکی‌های حاوی شکر برای رشد کودکان مضر خواهد بود. برای مثال انواع کیک و آبنبات در این دسته جای دارند.
غذاهای چرب
غذاهایی که چربی بالایی دارند می‌توانند منجر به بالا رفتن میزان کالری در بدن و چاقی شوند. به عبارتی دشمن خوراکی های رشد قد محسوب می‌شوند. البته احتمالاً این سوال پیش می‌آید که تاثیر این خوراکی‌ها بر رشد قد در افراد چیست؟ در واقع غذاهای فراوری شده باعث از بین رفتن فیبر موجود در مواد خوراکی، کاهش میزان جذب ویتامین D و کاهش میزان متابولیسم کلسیم در بدن می‌شوند که به دنبال آن کاهش رشد قد را در پی دارند.
برنج
از دیگر خوراکی هایی که مناسب رشد قد نیست می‌توانیم به برنج اشاره کنیم. بله برنج شاید سرشار از انواع ریزمغذی‌های ضروری برای بدن باشد، اما در صورت استفادۀ زیاد به دلیل محتوای کربوهیدرات موجود در خود، کاهش رشد استخوانی را در پی خواهد داشت.
جمع‌بندی
اگر قد بلند یکی از دغدغه‌های شما محسوب می شود، پس باید یک رژیم غذایی مقوی بگیرید و خوراکی های رشد قد را در آن بگنجانید. همچنین با تغییر سبک زندگی از جمله افزایش تحرک بدنی و کاهش مصرف غذاهای مضر نه تنها به بهبود سلامت بدن خود کمک کنید، بلکه باعث کاهش اثرات منفی در رشد قد شوید.
این نکته را هم به یاد داشته باشید که گذر از سن رشد قد باعث می‌شود که خوردن برخی خوراکی‌ها در افزایش قامت هیچ تاثیری نداشته باشند. هر چند که در داشتن بدنی سالم بسیار مفید خواهند بود و مهم‌تر از آن از کوتاه شدن قد هم جلوگیری خواهند کرد.